28/4/10

Επιστήμη και Θρησκεία: Από την πυρά στον Άμβωνα! (ΠΕΡΙΛΗΨΗ)

Οι έντονες προσπάθειες, κυρίως στα ηλεκτρονικά και έντυπα Μέσα Ενημέρωσης και στο Διαδίκτυο, να προβάλλεται ο επιστημονικοφανής μυστικισμός ως επιστημονική αλήθεια, όπως για παράδειγμα η απίστευτα αφελής «ανθρωπική αρχή», η οποία υποστηρίζει ότι το Σύμπαν δημιουργήθηκε τότε και τέτοιο που είναι για να υπάρξει ο άνθρωπος, καθιστούν σημαντική την προσέγγιση του ζητήματος των σχέσεων Επιστήμης και Θρησκείας.
Είναι άξιο προσοχής ότι ο σύγχρονος ανορθολογισμός, επιστημονικά άκυρος και μη νόμιμος φιλοσοφικά, προϋποθέτει την παρανόηση των θεωριών του Αϊνστάιν, της κοσμολογίας και της μικροφυσικής, καθώς και της διαδικασίας της ανθρωπογένεσης και της νοογένεσης.
Ο φιλόσοφος Ευτύχης Μπιτσάκης αναλύει τις προσπάθειες επιστημόνων, φιλοσόφων, ιερωμένων και θεολόγων να εκμεταλλευτούν τα δεδομένα των σημερινών επιστημών, και κυρίως των θεωριών του Αϊνστάιν, της μικροφυσικής και της κοσμολογίας, για να «αποδείξουν» την εξαφάνιση της ύλης, την ύπαρξη της αθάνατης ψυχής, τη δημιουργία του Σύμπαντος. Αναδεικνύει και ερμηνεύει τη διαμόρφωση μιας ιστορικά διαφοροποιούμενης σχέσης των επιστημών με τη χριστιανική θεολογία και την πρακτική της εκκλησίας, η οποία αντιμετώπισε, στην αρχή, με εχθρότητα τις αναδυόμενες επιστήμες και σήμερα επιχειρεί να τις ιδιοποιηθεί για να στηρίζει το Δόγμα: Από την πυρά στον Άμβωνα! Από τους διωγμούς, δηλαδή, στην ιδεολογική χρησιμοποίηση της επιστήμης.

26/4/10

ΕΥΤΥΧΗΣ ΜΠΙΤΣΑΚΗΣ (Σύντομο βιογραφικό)

Ο Ευτύχης Μπιτσάκης γεννήθηκε το 1927 στο Κάδρος του Δήμου Καντάνου της Κρήτης. Σπούδασε Χημεία στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας, Θεωρητική Φυσική και Φιλοσοφία στο Πανεπιστήμιο του Παρισιού, είναι διδάκτορας της Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο Paris VIII και διδάκτορας Επικρατείας της Γαλλίας. Δίδαξε Μαθηματικά στο Πανεπιστήμιο Paris XI (Orsay) και Φιλοσοφία των Επιστημών στο Πανεπιστήμιο Paris VIII.
Με την επιστροφή του στην Ελλάδα το 1976 εργάστηκε ως κύριος ερευνητής στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών. Το 1981 εκλέχθηκε τακτικός καθηγητής Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων. Παλαιός υφηγητής Θεωρητικής Φυσικής του Πανεπιστημίου Αθηνών, δίδαξε επί έξη έτη στο Φυσικό Τμήμα, Φιλοσοφία των Φυσικών Θεωριών. Ως επιστημονικός υπεύθυνος της Ομάδας Διεπιστημονικής Έρευνας στο Φυσικό τμήμα του Πανεπιστημίου Αθηνών, είχε την ευθύνη για την οργάνωση πολλών Πανελλήνιων και Διεθνών συνεδρίων. Επίσης είχε την πρωτοβουλία για τη δημιουργία του σεμιναρίου «Θεμέλια των Επιστημών» (Φυσικό τμήμα, 1977 - 1982). Τέλος, είχε την ευθύνη της δημιουργίας του περιοδικού Σύγχρονα Θέματα, μετείχε στην εκδοτική ομάδα του περιοδικού Διαλεκτική και από το 1992 είναι εκδότης του περιοδικού Ουτοπία.
Στα μαθητικά του χρόνια ο Ευτύχης Μπιτσάκης πήρε μέρος στην Εθνική αντίσταση από τις τάξεις της ΕΠΟΝ. Στη διάρκεια του εμφυλίου καταδικάστηκε σε πολυετή φυλάκιση για την πολιτική του δράση. Τον Απρίλιο του 1967 βρισκόταν στο Παρίσι. Κατά τη διάρκεια της Δικτατορίας πήρε ενεργό μέρος στο αντιδικτατορικό κίνημα της Δυτικής Ευρώπης.

15/3/10

Η αναβολή μιας διάλεξης, μερικές σκέψεις για τις διαλέξεις και ένα άρθρο.

Αγαπητοί φίλοι.
Όπως ήδη θα γνωρίζετε από την ανακοίνωση στη στήλη "Το επόμενο γεγονός", η διάλεξη με θέμα "CERN: ΑΝΑΛΥΟΝΤΑΣ ΤΑ ΠΡΩΤΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΤΟΥ ΠΕΙΡΑΜΑΤΟΣ ALICE" αναβάλλεται για μελλοντική ημερομηνία. Η μεγαλύτερη πιθανότητα είναι να γίνει στις αρχές Μαΐου. Οπότε στο δίμηνο Απρίλιος Μάιος θα υπάρξουν τρεις διαλέξεις. Η αναβολή οφείλεται στην παρουσίαση κάποιων δεδομένων του πειράματος στο CERN, όπου φυσικά έπρεπε να είναι (όπως μου είπε) η ομιλήτρια, ως Deputy Physics Coordinator του πειράματος ALICE.
Όπως θα γνωρίζετε όσοι παρακολουθείτε τις διαλέξεις, βρισκόμαστε ήδη στον τρίτο κύκλο τους. Σιγά-σιγά και με πολύ κόπο, όσο και αν δεν φαίνεται αυτό, διαμορφώθηκαν στην Βέροια οι συνθήκες να δημιουργήσουμε μια παράδοση. Μέχρι τώρα οι επιστημονικές διαλέξεις από την τόσο σημαντική περιοχή των Φυσικών Επιστημών ήταν λίγες και αποσπασματικές. Με την κοινωνική παρέμβαση του Τμήματος Φυσικών Επιστημών του Μουσείου Εκπαίδευσης Βέροιας, οι διαλέξεις είναι συνεχείς, οργανωμένες, συνεπείς στην επιστημονικότητα τους και στην σοβαρότητα της πληροφορίας που μεταφέρουν και κυρίως επίκαιρες, αφού η θεματολογία τους προγραμματίζεται έτσι ώστε να αναφέρονται σε θέματα με τα οποία η επιστημονική κοινότητα ασχολείται την πιο πρόσφατη χρονική περίοδο. Το κυριότερο όμως είναι το γεγονός ότι όσοι και όσες συμμετέχουμε στις διαλέξεις αυτές, ορίζουμε μια ενεργή κοινότητα, που ρωτάει και καταθέτει τους προβληματισμούς της για το θέμα που εξετάζουμε κάθε φορά. Ακροατές αλλά και συνομιλητές που έχουν τη δική τους αξία, την οποία όλοι μαζί προσπαθούμε να την πολλαπλασιάσουμε. Αυτός άλλωστε είναι και ένας από τους στόχους των διαλέξεων, εκτός από τον κύριο της ενημέρωσης σε θέματα Επιστήμης. Δυστυχώς δεν παραβρίσκονται όσοι μαθητές, δάσκαλοι και καθηγητές θα ήθελα, στοιχείο που αντανακλά την προβληματική εκπαιδευτική μας κατάσταση, αλλά πιστεύω πως αυτό μπορεί να διορθωθεί στη συνέχεια. Πάντως όταν συνέλαβα την ιδέα της σειράς των διαλέξεων αυτών, δε κρύβω πως είχα στο μυαλό μου περισσότερο τους μαθητές και τους γονείς τους.
Η παρακολούθηση των διαλέξεων μπορεί να καταστήσει τους συμμετέχοντες ικανούς να βελτιώσουν τις συνθετικές τους ικανότητες, να μπορούν δηλαδή να συνθέτουν καινούριες καταστάσεις στηριγμένοι σε διαφορετικές ομιλίες. Μια τέτοια συνθετική κατάσταση θα βελτιώσει για παράδειγμα την ικανότητα των μαθητών για λύση προβλημάτων, κάτι για το οποίο ξοδεύονται πάρα πολλά χρήματα με καθόλου καλά συνολικά αποτελέσματα. Είναι λογικό, λοιπόν, η τοπική μας και όχι μόνο κοινότητα να δράσει έτσι ώστε να πολλαπλασιαστεί ο αριθμός των συμμετεχόντων, ώστε να δημιουργηθεί η κατάλληλη "κρίσιμη μάζα" που θα μπορέσει να προκαλέσει και κοινωνικές αλλαγές. Αυτό (πρέπει να) είναι υπόθεση όλων μας.
Αφορμή για να μοιραστώ μαζί σας αυτές τις σκέψεις, μου έδωσε ένα άρθρο το οποίο διάβασα στο περιοδικό CERN COURIER και έχει τίτλο: "Cosmic rays, climate and the origin of life". Σκέφτηκα ότι θα μπορούσε και ένας μαθητής μας ή μια ομάδα μαθητών και καθηγητών να συλλάβει την ιδέα για μια αναζήτηση στην ίδια περιοχή, αφού στις διαλέξεις που μέχρι σήμερα παρακολουθήσαμε υπήρχαν και τα τρία θέματα που περιλαμβάνονται στο άρθρο. Τις προηγούμενες ακαδημαϊκές περιόδους μας μίλησαν ο εξαίρετος Φυσικός Επιστήμονας, Αναστάσιος Λιόλιος, καθώς και ο υπέροχος μελετητής της περιοχής του κλίματος Θεόδωρος Καρακώστας, με θέματα αντίστοιχα: "Οι κοσμικές ακτίνες" και "Κλιματικές μεταβολές". Τη φετινή δε περίοδο η καταπληκτική Βιολόγος Λαοκρατία Λάκκα με θέμα: "Η προέλευση της ζωής". Όπως γίνεται εύκολα αντιληπτό τα τρία θέματα που εμπλέκονται στο άρθρο που προανέφερα, εδώ στη Βέροια, στο Δημαρχείο είχαμε την ευκαιρία (όσοι την είχαμε) να τα γνωρίσουμε από τους πλέον αξιόλογους ομιλητές.
Δεν νομίζω πως χρειάζεται επίλογος στις σκέψεις αυτές, μπορεί ο καθένας που θα τις διαβάσει να τον γράψει μόνος του. Εμείς θα συνεχίσουμε τον (δύσκολο) αγώνα για τη Γνώση.
Δυο υποσημειώσεις:
Η χρήση μόνο του αρσενικού γένους δεν σηματοδοτεί αγενή στάση απέναντι στο γυναικείο φύλο, αλλά γίνεται για λόγους οικονομίας χώρου και επειδή δεν βρίσκω ιδιαίτερα σωστό να επαναλαμβάνω αυτό που βλέπω σε διάφορα επιστημονικά κυρίως περιοδικά: "ο/η μαθητής/τρια" και άλλα παρόμοια. Το βρίσκω κουραστικό, ενοχλητικό και λίγο υποκριτικό.
Το άρθρο που προανέφερα μπορείτε να το διαβάσετε στη διεύθυνση:
http://cerncourier.com/cws/article/cern/41723
Κωνσταντίνος Α. Ζώκος
Δάσκαλος Φυσικής