25/5/09

Το μέλλον της Πυρηνικής Ενέργειας, τα Συμβατικά Καύσιμα και το Περιβάλλον: Η Διάλεξη.

Ήταν η προτελευταία από την σειρά των Διαλέξεων με θέματα Επιστήμης, που το Τμήμα Φυσικών Επιστημών του Μουσείου Εκπαίδευσης Βέροιας έχει σχεδιάσει για την τρέχουσα (ακαδημαϊκή) περίοδο. Προσκεκλημένος ομιλητής ο καθηγητής Πυρηνικής Φυσικής του ΑΠΘ Ηλίας Σαββίδης. Τον παρουσίασε ο υπεύθυνος του Τμήματος Κωνσταντίνος Ζώκος, Δάσκαλος Φυσικής, που εκτός από το σύντομο βιογραφικό του ομιλητή εισήγαγε το κοινό στο θέμα της Ενέργειας, μιας έννοιας με προβλήματα τα οποία ξεκινούν από την γνωσιακή της ακόμη προσέγγιση.
Στην Διάλεξη της περασμένης Παρασκευής 22 Μαΐου 2009, κύριο στοιχείο ήταν η μορφή της Ενέργειας που ονομάζεται Πυρηνική. Είχε προηγηθεί προηγούμενη Διάλεξη με αναφορά στις λεγόμενες Ανανεώσιμες μορφές Ενέργειας, στην οποία είχε δοθεί ιδιαίτερη βαρύτητα στα Φωτοβολταϊκά Στοιχεία.
Ο ομιλητής στην εισαγωγή του θέματος αναφέρθηκε στην αυξανόμενη ζήτηση Ενέργειας, που οφείλεται κατά 50% στην αύξηση του πληθυσμού της Γης και κατά 50% στην αύξηση του βιοτικού επιπέδου της Ανθρωπότητας και παρουσίασε στοιχεία μελετών που αποκαλύπτουν ότι η κάλυψη των ενεργειακών αναγκών βασίζεται σήμερα σε μεγάλο βαθμό στα ορυκτά καύσιμα, τα οποία όμως έχουν σοβαρή συμβολή στο φαινόμενο του θερμοκηπίου. Το πετρέλαιο, το φυσικό αέριο και ο άνθρακας είναι τα κυριότερα από αυτά με τον τελευταίο να θεωρείται πως θα παίζει σημαντικό ρόλο στην παραγωγή Ενέργειας για πολλούς ακόμη αιώνες στον πλανήτη μας.
Η Πυρηνική Ενέργεια παρουσιάζει αυξανόμενη ζήτηση, ως μορφή που δεν παράγει αέρια του θερμοκηπίου. Η παραγωγή της στηρίζεται σε δυο διαδικασίες: στην πυρηνική Σχάση και στην πυρηνική Σύντηξη. Κατά την πρώτη διαδικασία ένας (λεγόμενος βαρύς) πυρήνας στοιχείου, όπως το Ουράνιο-235, βομβαρδίζεται με ένα πρωτόνιο και διασπάται σε μικρότερους με μετασχηματισμό μικρών ποσοτήτων μάζας σε σημαντικά ποσά Ενέργειας, όπως προβλέπει η περίφημη Εξίσωση του Einstein. Κατά τη δεύτερη διαδικασίας, της Σύντηξης, τα ποσά Ενέργειας παράγονται από την Σύντηξη δυο πυρήνων (ελαφριών λεγόμενων) στοιχείων, όπως το Υδρογόνο με τη μορφή του Δευτέριου και του Τρίτιου.
Με τη διαδικασία της Διάσπασης του Ουρανίου-235, που σήμερα κυριαρχεί, αφού η Σύντηξη βρίσκεται ακόμη σε επίπεδο σχεδιασμού, από ένα (1) τόνο Ουράνιου-235 παράγονται τρία (3) GWatt θερμικής Ενέργειας και ένα (1) GWatt ηλεκτρικής Ενέργειας για ένα χρόνο. Σε αντιπαράθεση, για το ίδιο ποσό ενέργειας απαιτούνται 3,6 εκατομμύρια τόνοι άνθρακα που περιέχουν 5,25 τόνους ουρανίου, ενώ εκπέμπονται 13 εκατομμύρια τόνοι CO2.
Αφού παρουσίασε στοιχεία για τις μονάδες παραγωγής Πυρηνικής Ενέργειας, τις χώρες που έχουν αναπτύξει την τεχνολογίας της και τα ποσά της κάλυψης των ενεργειακών αναγκών των χωρών που έχουν σε λειτουργία εργοστάσια παραγωγής Πυρηνικής Ενέργειας, ο ομιλητής αναφέρθηκε στα μειονεκτήματα αυτής της μορφής της Ενέργειας. Ως κυριότερα αναφέρθηκαν: Η ασφάλεια λειτουργίας (πυρηνικά ατυχήματα), περιοχή στην οποία φαίνεται πως σημειώθηκε μεγάλη πρόοδος στους σύγχρονους αντιδραστήρες. Η διαχείριση των πυρηνικών αποβλήτων, πρόβλημα που παρά την βελτίωση στην επεξεργασία και αποθήκευσή τους, είναι μεγάλο εξαιτίας της μεγάλης διάρκειας ζωής των ραδιενεργών ισοτόπων που περιέχουν. Η αποσυναρμολόγηση των παλαιών μονάδων, εξαιτίας των ραδιενεργών υλικών που περιέχουν και το μεγάλο κόστος κατασκευής. Ήταν ιδιαίτερα αναλυτική η αναφορά του κ. Σαββίδη στην επεξεργασία των πυρηνικών αποβλήτων και στους Αναπαραγωγικούς Αντιδραστήρες που βρίσκονται σε πειραματικό στάδιο.
Μετά την αναφορά στην Πυρηνική Σύντηξη και στο πείραμα ITER που σχεδιάζεται για να δώσει απάντηση αν η μορφή αυτή είναι δυνατόν να αξιοποιηθεί από την Ανθρωπότητα, αφού υπάρχουν πολλά πλεονεκτήματα, η Διάλεξη οδηγήθηκε στο τέλος της με αναφορά τόσο στα Κριτήρια Επιλογής Ενέργειας, όσο και σε Προτάσεις για την επόμενη δεκαετία.
Μετά το τέλος της διάλεξης, μετά από πρόσκληση του κ. Ζώκου, τοποθετήθηκαν τα πολιτικά κόμματα του Κοινοβουλίου διατυπώνοντας τις θέσεις τους για την Πυρηνική Ενέργεια, στο πλαίσιο της προεκλογικής, για τις ευρωεκλογές, περιόδου και ακολούθησε για αρκετή ακόμη ώρα ένας ενδιαφέρον και παραγωγικός διάλογος με συμμετοχή όλων των ακροατών, που εμπλούτισε ακόμη περισσότερο τις γνώσεις που ήδη είχαν αποκτηθεί από την ομιλία.
Η σειρά των Διαλέξεων με θέματα Επιστήμης που οργανώνει κάθε χρόνο το Τμήμα Φυσικών Επιστημών του Μουσείου Εκπαίδευσης Βέροιας, για τη φετινή χρονιά θα κλείσει με την τελευταία που έχει προγραμματιστεί για την Παρασκευή 12 Ιουνίου, με προσκεκλημένο ομιλητή ένα από τους διαπρεπέστερους Φυσικούς και Φιλοσόφους της Εποχής μας.

8/5/09

Ηλίας Σαββίδης (Σύντομο Βιογραφικό Σημείωμα)

Αναπληρωτής Καθηγητής Πυρηνικής Φυσικής στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.
Πτυχιούχος του τμήματος Φυσικής του ΑΠΘ και διδάκτωρ του ιδίου τμήματος.

Ασχολήθηκε ερευνητικά με την δοσιμετρία νετρονίων και την ανάπτυξη ανιχνευτών ιχνών. Συνεργάστηκε στο ίδιο αντικείμενο με το Πανεπιστήμιο της Limoges στη Γαλλία και το ερευνητικό κέντρο PTB στη Γερμανία.

Τα τελευταία χρόνια συμμετέχει στα πειράματα CAST και n_TOF του CERN στη Γενεύη. Επίσης συνεργάζεται με το ερευνητικό κέντρο CEA Saclay στο Παρίσι, στη ανάπτυξη σφαιρικού αναλογικού απαριθμητή μεγάλου όγκου με σκοπό την μέτρηση της κοσμικής ακτινοβολίας.

Το μέλλον της πυρηνικής ενέργειας, τα συμβατικά καύσιμα και το περιβάλλον

Οι ενεργειακές μας ανάγκες αυξάνονται συνεχώς λόγο της αύξησης του πληθυσμού της γης και λόγο της βελτίωσης του επιπέδου διαβίωσης.
Η κάλυψη των ενεργειακών μας αναγκών με την καύση του άνθρακα, του φυσικού αερίου και του πετρελαίου είναι μια σχετικά εύκολη επιλογή. Όμως η ραγδαία αύξηση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα συμβάλει στην επιδείνωση του προβλήματος του φαινομένου του θερμοκηπίου.
Η πυρηνική ενέργεια καλύπτει σήμερα ένα μέρος των ενεργειακών μας αναγκών χωρίς εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, αλλά με παραγωγή μακρόβιων πυρηνικών καταλοίπων.
Οι σημερινοί πυρηνικοί αντιδραστήρες μπορούν να εκμεταλλευτούν μόνο το 0.7 % του φυσικού ουρανίου, ενώ οι σχεδιαζόμενοι αναπαραγωγικοί αντιδραστήρες θα ανεβάσουν αυτό το ποσοστό στο 99 % του φυσικού ουρανίου, αυξάνοντας σημαντικά την διάρκεια των υπαρχόντων αποθεμάτων, ενώ θα μπορούν εκτός από το ουράνιο να καταναλώνουν και το θόριο. Σημαντική προσπάθεια καταβάλλεται για την μείωση των επικίνδυνων πυρηνικών καταλοίπων και την ασφαλέστερη αποθήκευσή τους.
Τέλος, η θερμοπυρηνική σύντηξη η οποία μας είναι γνωστή για περισσότερο από μισό αιώνα, έδωσε ελπίδες για την επίλυση του τεράστιου ενεργειακού προβλήματος, χωρίς εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα και με ελάχιστα πυρηνικά κατάλοιπα. Όμως, η ελεγχόμενη θερμοπυρηνική σύντηξη, παρά της τεράστιες προσπάθειες, μέχρι και σήμερα δεν έχει δώσει τα επιθυμητά αποτελέσματα. Θα πρέπει να ξεπεραστούν πολλά και δυσεπίλυτα τεχνολογικά προβλήματα μέχρι να λειτουργήσει ο πρώτος θερμοπυρηνικός αντιδραστήρας.