Το αναδυόμενο Σύμπαν: Οι φιλοσοφικές συνέπειες της Σύγχρονης Φυσικής. (Η περίληψη της Διάλεξης του κ. Μπιτσάκη)

Πρώτη μορφή «κοσμολογίας» ήταν ο μύθος. Ακολούθησαν οι φιλοσοφικές κοσμολογίες, κυρίως των αρχαίων Ελλήνων. Παρά την ύπαρξη του ηλιοκεντρικού προτύπου του Αρίσταρχου, στην αρχαιότητα επικράτησε το γεωκεντρικό πρότυπο, που πήρε την οριστική μορφή του με τη «Μέγιστη Σύνταξη» του Πτολεμαίου. Στον χριστιανικό μεσαίωνα το μοναδικό επιτρεπτό πρότυπο ήταν το γεωκεντρικό, σύμφωνα με τη χριστιανική διδασκαλία για τη Δημιουργία.
Εντούτοις τα ετερόδοξα πρότυπα λησμονήθηκαν εντελώς σ’ αυτήν την περίοδο. Με το έργο του Κοπέρνικου, του Γαλιλαίου, του Κέπλερ και του Νεύτωνα επιβλήθηκε το ηλιοκεντρικό πρότυπο, με μαθηματική βάση τη θεωρία του Νεύτωνα για τη βαρύτητα. Το πρότυπο αυτό, που ουσιαστικά αφορούσε το πλανητικό μας σύστημα, ήτανε μηχανιστικό. Ήταν συνεπώς συμβατό, τόσο με τη χριστιανική αντίληψη (για τον Θεό μηχανικό) όσο και με τον αναδυόμενο υλισμό των φυσικών επιστημών.
Οι θεωρίες του Αϊνστάιν (η ειδική και η γενική θεωρία της σχετικότητας), η ανάπτυξη της ατομικής και της πυρηνικής φυσικής και της φυσικής των στοιχειωδών σωματιδίων και η παράλληλη ανάπτυξη των ισχυρών μέσων παρατήρησης είχαν ως συνέπεια τη δημιουργία νέων κοσμολογικών προτύπων, με μαθηματικό πλαίσιο τη θεωρία της βαρύτητας του Αϊνστάιν.
Το κυρίαρχο κοσμολογικό πρότυπο είναι σήμερα το πρότυπο της μεγάλης έκρηξης, κατά το οποίο το Σύμπαν δημιουργήθηκε πριν από περίπου 15 δις. χρόνια μαζί με τον χώρο και τον χρόνο από μία σημειακή ιδιομορφία μηδενικού όγκου στην οποία βρισκόταν η ύλη σε άπειρη θερμοκρασία και πίεση.
Παρά την ύπαρξη στοιχείων που υπηρετούν το κυρίαρχο πρότυπο, ένα σύνολο από νέα δεδομένα οδηγούν σε νέα ερωτηματικά για το πρότυπο αυτό, ανοίγοντας τον δρόμο για μια καινούρια κατάσταση.
Κατά την ανάπτυξη του θέματος θα γίνει κριτική των φυσικών, επιστημολογικών προϋποθέσεων του προτύπου. Θα σκιαγραφηθούν και άλλα κοσμολογικά πρότυπα. Θα αναδειχθούν οι μαθηματικές δυσκολίες του προτύπου και οι αντιφάσεις με τα νέα παρατηρησιακά δεδομένα.
Εν τέλει θα σκιαγραφηθεί ένα κοσμολογικό πρότυπο σε αέναο γίγνεσθαι, με εξέλιξη των βασικών μορφών της ύλης και με ανάδυση ύλης από το υποκβαντικό επίπεδο. Το αναδυόμενο Σύμπαν είναι ένας χαρακτηρισμός σύμφωνος με τα σημερινά επιστημονικά δεδομένα.